Trang phục dân tộc Thái – Tây Bắc mảnh đất hùng vĩ và bao la, luôn có một câu chuyện. Câu chuyện về những trang phục dân tộc Thái. Một dân tộc ở miền non cao vẫn giữ được tiếng xe vải, thoi lách cách, khung cửu dưới nhà sàn.
Từ bao đời nay, nhắc đến đồng bào dân tộc Thái. Chắc hẳn ai cũng cảm nhận được nét đặc biệt của trang phục người dân nơi đây, bởi sự đơn giản duyên dáng .Các nhóm người Thái: Thái Đen, Thái Trắng đều có những điểm chung trong trang phục hàng ngày. Nhưng trong đó vẫn nổi bật nét bản sắc riêng để phân biệt .
Người Thái trắng thường mặc áo bó sát thân,cổ hình tim. Phụ nữ Thái đen thường sử dụng Khăn Piêu, áo phụ nữ Thái đen thì thường cổ cao.
Để có những bộ trang phục như vậy, người dân phải khéo léo kết hợp từng chi tiết, để tạo nên những hình ảnh của cô gái Thái rất riêng. Hàng cúc áo bằng bạc hình con bướm trên áo Mang trong nó tiếng nói và ý nghĩa nhân sinh tinh tế. Thông qua hành quy này thể hiện tín ngưỡng và quan niệm về sự phát triển. Thường thì hàng cúc làm bằng bạc có hình ve sầu hoặc là hình bướm. Thể hiện tín ngưỡng âm dương, khi cài vào nhau thì là âm dương giao thoa mọi sự mới có thể phát triển được. Có thể nói rằng sự kết hợp tài tình giữa áo có hàng cúc bướm với váy, khiến cho hàng vẻ đẹp Của các cô gái miền sơn cước này có những nét rất riêng. Mà qua bao đời nét đẹp ấy không thể trộn lẫn với bất cứ dân tộc nào. Nổi bật nhất trên đó là chiếc cạp váy, có thể là màu đỏ hoặc màu xanh thể hiện những nét hoa văn vô cùng tinh xảo.
Bên cạnh những trang phục mặc thường ngày, người Thái cũng tạo riêng cho mình những trang phục dành cho những ngày trọng đại thể hiện sự tôn kính với tổ tiên và trời đất. Đó là hai loại áo dài được gọi là “xửa chái” và “xửa luổng”. Xửa chái may bằng loại tràm đen, kiểu áo năm thân, cài cúc phía bên tai trái,cổ đứng, gấu áo phủ quá đầu gối. Thường mặc vào ngày lễ tết và không thể thiếu vào ngày cưới. Xửa luổng là áo khoác ngoài, may dài , rộng, chui đầu, có tay hoặc không có tay. Người Thái quan niệm rằng, phụ nữ Thái may loại áo này từ khi còn trẻ, 1 danh cho bản thân khi về già, 1 biếu mẹ chồng khi về làm dâu. Các cụ già mặc áo xửa luổng, lộn trái vào ngày trường, chỉ khi chết mới mặc mặt phải.
Nói đến các phụ kiện trong trang phục dân tộc Thái, chúng ta không thể không nhắc đến chiếc khăn Piêu. Thông thường các hoa văn được ưa chuộng nhất là con hươu, con nai, con rồng cuốn đuôi. Người Thái thích chọn những con vật này vì nó rất gần gũi với cảnh sắc nơi núi đồi, ruộng nương. Ngoài những con vật này, hoa văn có thể biến tấu theo sở thích của từng người. Có thể hoa văn là hình quả trám, hình caro. Và để làm chiếc khăn Piêu có vẻ đẹp rất riêng của đồng bào dân tộc Thái đó là sự kết hợp hài hòa của 27 loại hoa văn dệt nên.
So với trang phục nữ, trang phục nam của người Thái đơn giản và ít chứa đựng sắc thái tộc người và cũng biến đổi nhanh hơn.Trang phục nam giới gồm, áo, quần, thắt lưng và các loại khăn. Trang phục nam chủ yếu thể hiện sự mạnh mẻ của đàn ông trong cuộc sống. Đó là gánh vác, làm trụ cột cho gia đình. Áo nổi bật ở cổ đứng, và bộ cúc của áo.
Thời gian có thể qua đi, từng lớp người của hôm nay đến lúc sẽ lui vào lịch sử. Nhưng khăn Piêu, áo Cóm, áo dài đen nâu chân váy vải bông thắt dây vẫn luôn ở lại với bản, với nùi rừng. Tô điểm vào bức tranh muôn màu về trang phục các dân tộc anh em những sắc màu rực rỡ.
